STANOWISKO MINISTERSTWA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ

Z 26 MARCA 2012 R.

W SPRAWIE WYKORZYSTANIA DAWNYCH URLOPÓW ZALEGŁYCH I OKRESU PRZEDAWNIENIA

1. Zgodnie z art. 168 k.p., w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2011 r., urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 k.p. należy pracownikowi udzielić najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego. Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 168 k.p., które obowiązuje od 1 stycznia 2012 r., urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 k.p. należy pracownikowi udzielić najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego.

2. Odrębną natomiast kwestią jest przedawnienie roszczenia pracownika o udzielenie mu urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z art. 291 § 1 k.p. roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Dotyczy to także roszczenia o urlop wypoczynkowy.

3. Termin na udzielenie urlopu wypoczynkowego za rok 2008, przypadał - zgodnie z obowiązującym wówczas brzmieniem art. 168 k.p. - najpóźniej do 31 marca 2009 r. Od tej daty należy więc liczyć upływ 3-letniego okresu przedawnienia.

4. Zatem roszczenie o urlop wypoczynkowy za 2008 r. przedawnia się 31 marca 2012 r.

WYJAŚNIENIA DEPARTAMENTU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

MINISTERSTWA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ

Z 23 MARCA 2012 R.

W SPRAWIE PRAWIDŁOWEGO ROZLICZANIA SKŁADEK Z TYTUŁU URLOPU WYCHOWAWCZEGO

W związku z wystąpieniem dotyczącym rozliczania składek za osoby przebywające na urlopach wychowawczych, Departament Ubezpieczeń Społecznych MPiPS informuje, że w odpowiedzi liczne pytania płatników składek, Zakład Ubezpieczeń Społecznych przygotował szerokie wyjaśnienia dla płatników, które w najbliższym czasie zostaną opublikowane na stronie internetowej ZUS.

Jednocześnie odnosząc się do pytań zawartych w wystąpieniu, Departament wyjaśnia:

Biorąc pod uwagę treść art. 18 ust. 5b i ust. 14 ustawy o s.u.s., z którego wynika, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osoby przebywającej na urlopie wychowawczym stanowi kwota 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, jednakże nie więcej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone tej osobie za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy, Departament stoi na stanowisku, że przy ustalaniu przeciętnego wynagrodzenia za okres 12 miesięcy kalendarzowych uwzględnia się wszystkie składniki przychodu uzyskiwane ze stosunku pracy, które nie zostały wyłączone z podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe pracownika, w myśl art. 18 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych lub § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.). Zatem przy ustalaniu podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym nie należy wyłączać, w szczególności:

- nagród uznaniowych,

- dodatków stażowych,

- dodatków służbowych i funkcyjnych,

- składników wynagrodzenia, nieuzależnionych bezpośrednio od indywidualnego wkładu pracy pracownika, ale od wyników grupy pracowników lub całego zakładu pracy.

Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru składek z tytułu urlopu wychowawczego w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym.

Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy kwartalne wlicza się do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w wysokości 1/12 kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym rozpoczął się urlop wychowawczy. Natomiast jeśli przysługują za okresy roczne uwzględnia się je w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej pracownikowi za rok poprzedzający miesiąc, w którym rozpoczął się urlop wychowawczy. Zasady te stosuje się odpowiednio do składników wynagrodzenia wypłacanych za inne okresy.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, jako stanowiące podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek z tytułu urlopu wychowawczego, w kwocie faktycznej, bez uzupełniania.

Do ustalenia tego wynagrodzenia należy przyjmować również wynagrodzenie z tytułu umów zleceń, które były wykonywane w okresie przyjmowanym do ustalenia podstawy wymiaru składek.

Dodatkowo w przypadku zmiany wymiaru czasu pracy nie należy stosować zasady wynikającej z art. 40 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, tzn. należy przyjmować wynagrodzenie zarówno z okresu przed, jak i po zmianie wymiaru czasu pracy.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez ubezpieczonego przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte. W przypadku, gdy ubezpieczony w okresie 12-miesięcy poprzedzających przejście na urlop wychowawczy otrzymywał wynagrodzenie za krótszy okres np. z powodu pobierania zasiłku chorobowego (macierzyńskiego) należy uwzględniać pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia uzyskane u danego płatnika. Jeżeli pracownik przed przejściem na urlop wychowawczy w okresie ostatnich 12 miesięcy nie otrzymał wynagrodzenia za żaden pełny miesiąc, przy ustalaniu podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na tym urlopie należy przyjąć:

1) wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości,

2) wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy, jeżeli pracownik otrzymuje wynagrodzenie zmienne.

Wynagrodzenie określone w stawce godzinowej traktuje się jak wynagrodzenie stałe.

Jeżeli w okresie, za który wynagrodzenie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym pracownik nie osiągnął pełnego wynagrodzenia wskutek nieprzepracowania części miesiąca z przyczyn usprawiedliwionych:

- wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go w danym miesiącu czasu pracy,

- przyjmuje się, po uzupełnieniu, wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go w danym miesiącu czasu pracy.

Na równi z dniami, w których pracownik świadczył pracę, traktuje się dni urlopu wypoczynkowego i inne dni nieobecności w pracy, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Kwotę ustalonej podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym zmniejsza się proporcjonalnie w przypadku, jeśli tytuł do ubezpieczeń (przebywanie na urlopie wychowawczym) powstał lub ustał w trakcie miesiąca. Dotyczy to zarówno przypadku, gdy odpowiada ona 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, minimalnemu wynagrodzeniu lub kwocie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Ustawa nakazuje ustalać przeciętne wynagrodzenie z 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Tym samym nie należy brać pod uwagę miesiąca, w trakcie którego urlop się rozpoczął.

Wyjątek stanowi sytuacja, w której umowa o pracę została zawarta w trakcie miesiąca, a urlop rozpoczął się w miesiącu następnym. W takim przypadku podstawę wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym stanowi wynagrodzenie pracownika za miesiąc, w którym urlop ten się rozpoczął, po uzupełnieniu.

WYJAŚNIENIA GŁÓWNEGO INSPEKTORATU PRACY

Z 14 MARCA 2012 R.

W SPRAWIE SPOSOBÓW I ŚRODKÓW ODWOŁAWCZYCH OD KONTROLI INSPEKTORA PRACY

(GNP-249-4560-4-1/12/PE/RP)

W sprawie postępowania odwoławczego od wniosków pokontrolnych inspektora pracy Główny Inspektorat Pracy wyjaśnia, że zgodnie z art. 31 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy ustalenia kontroli dokumentowane są w formie protokołu. W szczególności powinien on zawierać opis stwierdzonych naruszeń prawa oraz inne informacje mające istotne znaczenie dla wyników kontroli. 

Protokół podpisuje inspektor pracy prowadzący kontrolę oraz osoba lub organ reprezentujący podmiot kontrolowany. Przed podpisaniem protokołu kontroli podmiotowi kontrolowanemu przysługuje prawo zgłoszenia umotywowanych zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole. Zastrzeżenia należy zgłosić na piśmie w terminie siedmiu dni od dnia przedstawienia protokołu. Pracownikom kontrolowanego podmiotu nie przysługuje prawo wniesienia zastrzeżeń do protokołu kontroli.

W razie zgłoszenia zastrzeżeń do protokołu inspektor pracy przeprowadzający kontrolę zobowiązany jest je zbadać, a w przypadku stwierdzenia zasadności zastrzeżeń zmienić lub uzupełnić odpowiednią część protokołu. Odmowa podpisania protokołu przez osobę lub organ reprezentujący podmiot kontrolowany nie stanowi przeszkody do zastosowania przez inspektora pracy stosownych środków prawnych przewidzianych ustawą. Kopię protokołu kontroli inspektor pracy pozostawia podmiotowi kontrolowanemu.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości określonych w art. 11 pkt 1 – 4 oraz pkt 6 i 7 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy inspektor pracy dokonuje rozstrzygnięcia w tym zakresie w drodze decyzji administracyjnej, od której pracodawcy przysługuje prawo wniesienia odwołania do właściwego okręgowego inspektora pracy. Od decyzji okręgowego inspektora pracy pracodawcy przysługuje prawo wniesienia skargi do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego. Pracownicy nie są stroną tego postępowania i nie przysługują im środki odwoławcze.

Z kolei zgodnie z art. 11 pkt 8 w zw. z art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy w razie stwierdzenia innych naruszeń przepisów prawa pracy niż wymienione w punktach 1 – 7 organy PIP uprawnione są do skierowania wystąpienia o usunięcie stwierdzonych naruszeń, a także w razie potrzeby o wyciągnięcie konsekwencji w stosunku do osób winnych. Wystąpienie nie jest ani decyzją administracyjną, ani innym aktem lub czynnością z zakresu administracji publicznej. Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy nie przewiduje środków odwoławczych od wniosków zawartych w wystąpieniu inspektora pracy.